Verleden

De kwesties Demmink en Baybasin - ja, die weer - zitten vol dubbele agenda's. Toen duidelijk werd dat er een relatie was tussen Demmink en Baybasin, werd deze laatste door plotters meteen op een voetstuk geplaatst. Er was alleen een probleem: aan Baybasin kleeft nog altijd het imago van drugscrimineel. En niet zo'n beetje ook. Daarom wordt de Koerd met enige regelmaat (vooral door zijn advocaat Van der Plas) 'witgewassen' door hem zoveel af te schilderen als een (welbespraakte) zakenman annex vrijheidsstrijder die stom toevallig heel veel weet over de Turkse drugsmaffia.

De jongste witwasoperatie wordt ingezet door forensisch-filosoof Rein Gerritsen, die binnenkort met een boek over Baybasin komt. Een van de hoofdstukken gaat over de Nederlandse criminologen Frank Bovenkerk en Yücel Yesilgöz, die in de jaren negentig Baybasin in een Bredase cel interviewden voor hun boek  'De maffia van Turkije' uit 1998. Twintig gesprekken lang ging het onder meer over zijn avonturen in de drugssmokkel, zijn samenwerking met zeer hoge Turkse functionarissen en de rol van de Turkse bij heroïnetransporten uit Afghanistan.

Het is belangrijk om te weten in welke tijd dit zich afspeelde. Baybasin was in 1995 op verzoek van Turkije gearresteerd, maar Nederland wilde hem niet uitleveren omdat men vreesde dat hij gemarteld zou worden. Baybasin had zelfs politiek asiel in Nederland aangevraagd. Hij had geen reden om veel informatie achter te houden. Bovenkerk en Yesilgöz vonden Baybasin aanvankelijk zelfs een fantast.

Na de tweede aanhouding van Baybasin in 1998, De Koerd was inmiddels weer vrijgelaten, veranderde de situatie drastisch. Dit keer werd hij in Nederland tot levenslang veroordeeld. En nu pas komt Baybasin met een aanklacht tegen een boek dat al meer dan 17 jaar oud is. 

Gerritsen wil toch vooral de indruk wekken dat Baybasin er destijds ingeluisd is. Zo beweert hij dat het in vertaalde boek van Bovenkerk ten grondslag zou hebben gelegen aan de beeldvorming van Baybasin, zogenaamd omdat er nogal veel in de liternatuur naar wordt verwezen, maar dat lijkt Barracuda te veel de conclusie van een boekenwurm. Zo zijn er toch behoorlijke gedetailleerde verhalen in de Britse pers verschenen over het drugsimperium van de familie Baybasin, waaraan Bovenkerk toch echt niet heeft bijgedragen, wel de plaatselijke Turkse en Koerdische gemeenschap. Los daarvan bouwde Baybasin een enorm vermogen op dat normaal alleen maar wordt verdiend in de drugshandel. Volgens een informant stond Baybasin kort voor zijn arrestatie op het punt om negen gloednieuwe jets aan te kopen.

Gerritsen praat een uur lang met Myra over het boek van Bovenkerk en Barracuda hoorde weer een hoop spijkers op laag water: er zouden fouten in het boek staan (ongetwijfeld, maar dat pleit Baybasin nog niet vrij), het interview vond plaats in het Turks in plaats van Koerdisch (dus?) en een ingeschakelde tolk zou uitgerekend verbonden zijn aan het kernteam CID Noord Oost Nederland dat zich ook met de zaak Baybasin had bemoeid. Dat noemt Gerritsen 'vals spel'. Barracuda noemt dat 'suggestief'. Ook begrijpt Gerritsen maar niet hoe de beide criminologen op het spoor van de destijds onbekende Baybasin zijn gezet. Dat was toch echt niet zo moeilijk: zijn eerste arrestatie in Nederland trok aardig wat media-aandacht.

Maar de vraag die Barracuda veel meer bezighoudt in deze: waarom is die Gerittsen zo geïnteresseerd in deze zaak? De man lijkt geen plotter die voortdurend Demmink achter het behang wil plakken.

Of toch wel? Het voorwoord van zijn recente boek Filosoof in de Bajes is geschreven door Bart Molenkamp, voormalig gevangenisdirecteur van onder meer De Koepel in Breda, die met zijn clubje gevangenisdirecteuren al enige tijd (vergeefs) heel wat stennis maakt over Demmink.

Maar interessanter is dit: Gerritsen heeft zelf ook geen schoon verleden. Op zijn tweeëntwintigste kreeg hij een auto-ongeluk, en voor zijn herstel moest hij allerlei medicatie tot zich nemen, waardoor hij naar eigen zeggen afgleed in een psychose. Uiteindelijk raakte hij - Barracuda ziet de relatie met de medicatie eerlijk gezegd niet, maar Gerritsen voert hem graag op - verstrikt in het criminele circuit: het kraken van kluizen, het stelen van auto’s en het plegen van geweld. Uiteindelijk pleegde hij een bankoverval. Niet dat Gerritsen zelf met getrokken pistool het bankpersoneel onder schot hield, hij was chauffeur van de vluchtauto.

Gerritsen kreeg hiervoor tot tweeënhalf jaar gevangenisstraf. Daarna probeerde hij zijn leven weer op de rails te krijgen: hij ging wijsbegeerte studeren. En natuurkunde en theoretische psychologie aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Maar met een strafblad zat een baan op niveau er niet meer in. Promoveren ging ook niet. Dat zit hem kennelijk nogal dwars, want Gerritsen betoogt nu al jaren dat het stigma van een strafblad echt resocialiseren in de weg staat. Een thema dat Gerritsen blijkbaar ook (enigszins) herkent in 'het stigma rond Baybasin', alsof die louter door Bovenkerk achter de tralies zou zijn beland.