Moral panic

"Rokers mogen niet meedoen aan het ‘samen leven, samen werken’ van het kabinet. Antirookcampagnes tot zuivering van moraal en soms zelfs van ras zijn van alle tijden. De paus. Later volgden de nazi's. Gelijktijdig met morele paniek over illegalen begon Californië de huidige wereldwijde golf van rookverboden."

Weer een citaatje van een ontspoorde gek op een internetsite? Niet echt, het stond in NRC en komt uit de pen van Henri Beunders, hoogleraar geschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, en ongetwijfeld een fervent roker.

Beunders zegt dat het antirookbeleid de verontrustende ondertonen heeft die elke moral panic in zich draagt: het zich bedreigd voelen door een minderheid die het heil en welzijn van de meerderheid zou bedreigen.

De antirookcampagne heeft volgens Beunders elementen in zich van de drang naar religieuze en soms zelfs raciale zuiverheid, en van sociale uitsluiting van de dichterbij komende ‘Opstand der hordes’ (Ortega y Gasset). "Dat wordt ook bewezen in het oord waar de huidige campagne is begonnen: Californië waar in de jaren 60 de hippies in een walm van marihuana hun bevrijdende ideetjes over het Westen uitbliezen. Daar werden vanaf begin jaren 90 met overheidssubsidie de hardste en schokkendste antirookcommercials uitgezonden. De campagne kwam in dezelfde tijd op gang dat men de negen witte letters op die nabije heuvel – Hollywood – vaak niet eens kon zien, door de smog van auto’s."

Dat San Francisco honderden kilometers is verwijderd van Hollywood, laten we nu maar even buiten beschouwing, belangrijker is deze conclusie: "Het verontrustende aan de antirookcampagne in Californië is dat het direct volgde op de morele paniek over de aanzwellende immigratie van illegale Mexicanen. De Amerikaanse hoogleraar strafrecht Michael Welch heeft de criminalisering van illegale immigranten begin jaren 90 in Californië uitvoerig beschreven. Een van de onbewuste drijfveren van de antirook-campagnes in Californië was fysiek afstand te scheppen van de rokende immigranten, van wie ook werd gezegd dat ze allerlei akelige ziektes meebrachten."

Het is dat Beunders zelf toegeeft dat bij de taboeïsering van het roken in Europa vanzelfsprekend allerlei factoren een rol spelen, daar kan hij moeilijk onderuit komen, en dat de nadruk op de eigen gezondheid en de dominant geworden moraal – ik mag anderen nergens mee lastig vallen – heeft geleid tot algemene acceptatie van een rookverbod, maar zelfs dan houdt hij nog vol dat "het rookverbod een versterking (is) van de tendens tot segregatie, niet alleen tussen autochtonen en etnische minderheden met een andere cultuur, maar ook tussen de autochtone burgers onderling".

Tja, self-denial blijft lastig als roker, en wat is het mooi als je jezelf kunt overtuigen dat er een compleet complot achter het antirookbeleid zit. Zou dat van het vele roken komen?