Broodhoax

Brood is levensgevaarlijk. Als er geen asbest in zit, ga je wel dood door de trage suikers. Dat suggereerde in elk geval de Vlaming Kris Verburgh, auteur van De voedselzandloper, die ongeveer een week geleden bij de NTR Academie helemaal mocht leeglopen. Zonder enig weerwoord.

De oppervlakkige kijker zal overigens niet meteen achter zijn oren hebben gekrabd. Die zag Verburgh door de universiteitsstad Gent lopen en in een lab een helder verhaal houden, waardoor het even leek of hier een erkend wetenschapper aan het woord was. Verburgh begon over de gezondheid en gewichtsverlies vanuit de biogerontologie (de wetenschap van het verouderingsproces) en het klonk allemaal nog aannemelijk ook.

Toegegeven, Verburgh studeerde geneeskunde aan de Universiteit Antwerpen en is daar cum laude afgestudeerd, maar zijn geclaimde medische praktijk als arts blijft wel erg vaag. Verburgh is eigenlijk vooral journalist. En geen beste, als je zijn critici mag geloven. De Volkskrant kon de voedingsadviezen niet serieus nemen. Wetenschappelijke lariekoek, aldus wetenschapsredacteur Tonie Mudde, die de claims toetste bij Frans Kok, hoogleraar Voeding en Gezondheid, Wageningen Universiteit.

Het pijnlijkste voorbeeld: Verburgh rangschikt in een tabel diverse voedingsmiddelen op basis van hun glycemische index. Hij gebruikt die cijfers als rechtvaardiging voor zijn strijd tegen pasta en brood. Het door hem bejubelde alternatief, havermout, blijkt echter minsten zo erg als volkorenbrood en bruine rijst. Volkorenspaghetti scoort met 42 zelfs béter dan havermout.

'Mijnheer Mudde muggenzift over glycemische indexen en percentages, maar de grote verbanden ontgaan hem spijtig genoeg', reageerde Verbrugh geprikkeld op de kritiek. Muggenziften? Dat soort blunders hoort natuurlijk niet thuis in een boek.

Nu voel je al op je klompen aan dat de waarschuwingen van de Belg niet echt kunnen kloppen. Er wordt al 30.000 jaar lang brood gegeten, zonder aantoonbare medische complicaties. Bekende welvaartsziekten van deze tijd zijn niet te herleiden tot brood. Bovendien is het volgens wetenschappers absoluut verkeerd om een voedingsmiddel uitsluitend te beoordelen op basis van de glycemische index (GI). Het effect op de bloedsuikerspiegel is namelijk afhankelijk van verschillende factoren, bijvoorbeeld de vorm (vast – vloeibaar) of de manier van bereiden. 

Een veelgehoorde kritiek is dat Verburgh selectief winkelt in de wetenschappelijke literatuur. Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, in Trouw: 'Er verschijnen duizenden onderzoeken, waarin allerlei associaties worden gevonden. Bijvoorbeeld tussen spruitjes en prostaatkanker, light frisdranken en beroertes, chocolade en hartinfarcten. Dat zijn voor een groot deel toevalsbevindingen, waaruit je geen conclusies over oorzaak en gevolg kunt trekken.'

Verburgh is overigens niet de enige brooddoemdenker. Zijn Amerikaanse evenknie, William Davis, trok al eens eerder de aandacht met zijn boek Broodbuik, waarin hij pleit voor het terugdringen van tarwe in onze voeding. En ook Davis is gefileerd. Zelfs door voorvechters van glutenvrije voeding. Zo blijkt dat Davis citaten volledig uit hun context te hebben gehaald.

Idem broodbakker (!) Menno ’t Hoen die alweer een tijd geleden waarschuwde voor een levensgevaarlijke volkorenbus die door Nederland rijdt. En ook die komt - suprise! - met de glycemische index (GI) op te proppen om uit te leggen dat volkorenbrood sneller door het bloed wordt opgenomen dan bijvoorbeeld een slagroomtaart, waardoor de suikerspiegel stijgt, de alvleesklier meer insuline afgeeft en de energie die je niet nodig hebt, wordt omgezet in vet. Ook dat blijkt weer wetenschappelijke lariekoek.

De voedingsdeskundigen als nieuwe kwakzalvers? Het lijkt er wel op. En die hebben inmiddels natuurlijk allang geleerd hoe ze de kritiek moeten pareren: door te stellen dat de critici leunen op adviezen van officiële instanties en dat je die niet moet vertrouwen.Tenzij die instanties (zoals Harvard) de eigen zienswijze ondersteunen, dan worden ze gretig geciteerd. 

Dat sommige mensen baat hebben bij de adviezen van Verburgh is een ander verhaal. Maar dat geldt eigenlijk voor alle adviezen om de inname van calorieën te beperken. Tussen alle wetenschappelijke onzin door is Verburgh namelijk gewoon aan het sonjabakkeren.