Hutspot

Wat krijg je als je een filmwetenschapper in wording, geboren te 1989, een beeld van de jaren tachtig laat maken? Vooral een onsamenhangend samenraapsel van film- en televisiefragenten en muziekvideo’s.

De rauwe jaren tachtig, heette de aflevering van Andere Tijden gisteren. Nederland kampte volgens maakster Daphne met een 'hardnekkige stagnatie en een knagend gevoel van malaise. Hele industrieën werden van de kaart geveegd, de werkloosheid steeg even hard als de huizenprijzen daalden en een jonge generatie staarde in het zwarte gat van ‘no future’.'

Barracuda heeft de jaren tachtig toch echt heel bewust meegemaakt, maar herkende weinig van deze merkwaardige hutspot. Andere Tijden maakte de tekortkomingen van de beeldende geschiedenis weer eens pijnlijk duidelijk: je hebt dan wel beelden, maar niet het gevoel dat bij die beelden hoort. En je moet helemaal uitkijken om daarin allerlei verbanden te willen ontdekken die er niet zijn.

Het zwarte gat van de 'no future'-generatie had bijvoorbeeld niks met de toenmalige werkloosheid te maken, dat was toch vooral nog een uitloper van de punk, gekopieerd van Britse jongeren. De economische crisis van de jaren tachtig verdiepte zich pas in 1983 en 1984 en was inderdaad heftig, maar niet langdurig. Inmiddels werd het modebeeld al veel meer bepaald door de volume en afmeting van de New Romantic-haarstijlen. Op het dieptepunt van de crisis domineerden Duran Duran en Flock of Seagulls. De crisis had op een bepaalde manier een glamoureus randje.

Dat op televisie alles wat los en vast zat werd gefilmd en uitgezonden, is blijkbaar een conclusie die de samenstelster trok na het zien van programma's als Neon, die met alle tv-mores wilde breken. Jonge filmmakers werden inderdaad door de VPRO met de toen net verkrijgbare lage resolutie videocamera's en gebrekkige montageunits op pad gestuurd. Maar in werkelijkheid was tv in die jaren nog gewoon de brave Willem Ruis Show. En Neon was er in 1980 alweer mee opgehouden.

Het Koningsoproer van 30 april 1980, waarmee het programma begon, had maar een oorzaak: de woningnood in Amsterdam en de krakersrellen die eraan vooraf waren gegaan. Niet de crisis als zodanig, die feitelijk nog moest beginnen. De massademonstraties uit 1981 en 1983 tegen de aanwezigheid van Amerikaanse atoombommen waren vooral door interkerkelijke organisaties opgezet en kwamen niet voort uit het 'knagend gevoel van malaise'. Zo wordt dus alles op een hoop gegooid.

Andere Tijden suggereert dat heel Nederland aan het eind van de jaren tachtig aan het beleggen sloeg, maar reeds in 1987 gingen de beurzen plat op Zwarte Maandag. Een correctie op de wereldwijd veel te hoog gestegen koersen. Met andere woorden: het was niet Berdien Sternberg die ons met haar fluit uit het moeras trok. Haar Rondo Russo, die aan het einde van Andere Tijden ten tonele wordt gevoerd, dateert ook nog eens uit het dieptepunt van der crisis, 1983. 

En ja, de cursus personal computer van Teleac oogde net zo saai als de meeste andere Teleac-cursussen in die tijd, maar het waren toch ook de jaren van de grafische Apple Macintosh en een jonge Steve Jobs in maatpakken. Barracuda was alleen de 06-lijnen vergeten, en met de beeldtelefoon van Menno Buch bij Sonja Barend waren we nog maar enkele jaren verwijderd van het World Wide Web. Rauwe jaren tachtig? Eerder kleurrijk.