Papavers

Vergeet paddo's. Dit is veel interessanter: Wist u dat Afghanistan nooit opium verbouwde, maar met hulp van de CIA bijna 30 jaar terug zou zijn uitgegroeid tot 's werelds grootste leverancier van opium? Dat dankzij kiene CIA programma's Afghanistan alleen al in 1986 verantwoordelijk was voor maar liefst 40 procent van de heroïne op de wereldmarkt? Je hoeft maar even te googelen of je komt deze complotterklassieker tegen. Op de vraag waarom de CIA zich actief met de productie zou hebben beziggehouden, krijg je natuurlijk weer eens geen antwoord. Want zo simpel is het verhaaltje niet.

Het begon bijna dertig jaar geleden met de inval van de Sovjet Unie in Afghanistan, toen de Afghaanse regering zijn greep op de provincies begon te verliezen en opiumproductie het middel werd voor het verzet om aan wapens te komen. De CIA, in het gebied aanwezig om de Russen te verjagen, liet het oogluikend toe. "We hebben de oorlog tegen de drugs laten schieten, onze zorg was om de Sovjets uit Afghanistan te krijgen," verklaarde Charles Cogan, destijds verantwoordelijk voor de CIA-operaties in Afghanistan. Dat was een lelijke onderschatting, want de Afghaanse opiumproductie viel daarna niet meer te beteugelen. 

Fracties van de Mujahideen begonnen elkaar te bestrijden en ook nu weer was de productie van opium de manier om aan wapens te komen. De productie nam zelfs zo sterk toe dat de straatprijs onder druk kwam te staan. Uiteindelijk was het Taliban-leider Mullah Mohammed Omar die de productie beperkte, zogenaamd uit religieuze overwegingen, maar achteraf was het in de ogen van Afghanistan watchers niet meer dan een poging om de prijzen weer op te voeren.

Dat vermoeden werd vorige week nog eens bevestigd door de VN. Die maakte bekend dat de Taliban in Afghanistan dit jaar tot 470 miljoen dollar (364 miljoen euro) aan de handel in opium hebben verdiend. Het geld zou zijn gebruikt om de opstand tegen de buitenlandse troepenmacht en het Afghaanse leger in het land te financieren. De Taliban verdienden het geld door drugstransporten richting de grens te bewaken en door belastinggelden te innen bij de boeren die de opium verbouwen. Ook wordt de opium opgespaard om de prijzen op te drijven. Die controle waren de Taliban tijdens de recente Afghaanse oorlog natuurlijk compleet kwijt. De Amerikanen traden ook nu weer niet op tegen de producerende warlords, omdat ze die nodig hadden in hun strijd tegen de Taliban. 

Daarmee is overigens wel een precedent geschapen: Afghanistan is als gevolg van dit lakse beleid de grootste drugsexporteur ter wereld geworden. Het overgrote deel van de opium voor heroïne komt ervandaan, wat verklaart waarom in buurland Iran één van de grootste percentages drugsverslaafden ter wereld kent.

De remedie? De Amerikaanse regering heeft recentelijk twaalf miljoen dollar gestoken in een project om van de Afghaanse granaatappel een succesvol exportproduct te maken. Het plan is om Afghaanse boeren over te halen om over te schakelen van de papaverteelt naar granaatappels. Volgens Loren Stoddard van de Amerikaanse hulporganisatie USAID kunnen de boeren meer verdienen aan granaatappels dan aan opium. Een boer verdient per hectare granaatappels zo'n tweeduizend dollar, aan papaver maar 1320 dollar. Aangezien het vrijwel geheel ontbreekt aan de logistieke en formele infrastructuur die nodig is om een succesvolle export op poten te zetten, moeten vooralsnog geen wonderen worden verwacht.