zaterdag 23 november 2013

Gemotiveerd skeptisme

'Conspiracy Theorists Aren’t Really Skeptics', stond er een dezer dagen boven een artikel van William Saletan in Slate. In verband met het JFK-jubileum worden er weer eens allerlei onderzoekjes aangehaald naar wat Amerikanen allemaal niet geloven. En opnieuw blijkt dat mensen die denken dat Lee Harvey Oswald als lone wolf nooit achter de moord op Kennedy kan hebben gezeten, ook geloven in Roswell, de Amerikaanse betrokkenheid bij de aanslagen van 9/11 of de Alex Jones-klassieker: overheidsvergif in het leidingwater. Van JFK naar het Vaatstra-complot zijn slechts zeer kleine stapjes. Vraag het Wim Dankbaar maar.

Verschillende sociale wetenschappers zijn zich inmiddels voor het fenomeen gaan interesseren - vooral in de VS, waar de spanning tussen burgers en de als bemoeizuchtig ervaren centrale overheid nogal groot is - en je raadt het al: 'As you’d expect, distrust turns out to be an important factor. But it’s not the kind of distrust that cultivates critical thinking.' Zo bleken met name 9/11 believers bijna zonder uitzondering 'politiek cynisch', en daardoor niet in staat tot objectieve analyse.

Of zoals Saletan het formuleerde: 'Clearly, susceptibility to conspiracy theories isn’t a matter of objectively evaluating evidence. It’s more about alienation. People who fall for such theories don’t trust the government or the media. They aim their scrutiny at the official narrative, not at the alternative explanations. In this respect, they’re not so different from the rest of us. Psychologists and political scientists have repeatedly demonstrated that “when processing pro and con information on an issue, people actively denigrate the information with which they disagree while accepting compatible information almost at face value.” Scholars call this pervasive tendency “motivated skepticism.'

Iets dergelijks lazen we een dezer dagen ook al bij de Volkskrant: 50 jaar na moord op JFK: is een complottheorie nuttig?  Een wereld die wordt verstoord door zoiets triviaals als een dronken chauffeur (Diana), een tobberige oud-marinier (Kennedy) of een groepje moslims met Flight Simulator op de pc (9/11) zou maar een onrustige, onvoorspelbare wereld zijn. Complottheorieën zetten dat recht. 'Mensen hebben de neiging om eerder naar bevestiging dan tegenargumenten te zoeken (een selectieve blindheid die psychologen 'confirmation bias' noemen) en bij complotdenkers ligt die lat nog veel hoger.'

9 opmerkingen:

  1. Toch wel een van je betere artikels in tijden.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik wil mijn ego-tje niet per se strelen, maar dit alles heb ik zelf ook ontdekt een tijd terug; namelijk dat wat de enthousiaste complot denker doet niets meer is dan het uiten van een verlangen om de wereld bevestigd te zien zoals hij/zij die wil zien. En dus ook de conclusie dat ze niet veel verschillen van anderen, ze steken er alleen uit vanwege de excentriciteit.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Als ik mij echt zou gaan verdiepen in de psychologie achter complot denkerij dan zou ik waarschijnlijk nog interessantere artikels kunnen schrijven dan Barracuda. En dat omdat ik in tegenstelling tot Barracuda wel - wil geloven, bereidt ben om te geloven - maar dat uiteindelijk toch niet volledig doe.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Zonder patroonherkenning is het lastig overleven. Maar als die functie te veel foute positieven oplevert ga je overal de hand van de Illuminati zien. De overtreffende trap is een psychose. De grens tussen pareidolie en apofenie is dun.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Als er bij een moord die 50 jaar geleden is gebeurd, en al 49 jaar is opgelost, nog steeds papierwerk en bewijsmateriaal bestaat wat niet opvraagbaar is - thousands of pages of investigative documents remain withheld from public view [1] - dan is die moord nog steeds niet compleet opgelost. Bij de moord op Marianna Vaatstra bestaan na 14 jaar ook nog steeds documenten die geheim blijven, zoals o.a. het sectie rapport ...

    [1] 5 decades later, some JFK probe files still sealed
    Published August 17, 2013, Associated Press
    http://www.foxnews.com/politics/2013/08/17/5-decades-later-some-jfk-probe-files-still-sealed/

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Sectierapporten zijn ook niet openbaar, slimmerd. Of moet alles maar aan jullie malloten worden gegeven?

      Verwijderen
    2. @john 25 november 2013 08:15

      Schijnbaar, voordat jullie reageren op iemands posting, wordt deze eerst aangepast. Niet zo netjes. Hier volgt eerst mijn originele posting :

      Als er bij een moord na 50 jaar, en 49 jaar nadat deze 'officieel' is opgelost, nog steeds papierwerk en bewijsmateriaal bestaat wat niet opvraagbaar is - thousands of pages of investigative documents remain withheld from public view [1] - dan is die moord dus nog steeds niet opgelost, althans niet zonder bij die officiele oplossing het donkerrode stempel "politiek correct" toe te voegen.
      De moord op Marianne Vaatstra is na 14 jaar eigenlijk hetzelfde lot toegevallen. Ook daar is er nog steeds bewijsmateriaal wat niet opvraagbaar is, te beginnen met het sectie rapport ...

      [1] 5 decades later, some JFK probe files still sealed
      Associated Press, Published August 17, 2013
      http://www.foxnews.com/politics/2013/08/17/5-decades-later-some-jfk-probe-files-still-sealed/

      john schreef :

      "Sectierapporten zijn ook niet openbaar, slimmerd. Of moet alles maar aan jullie malloten worden gegeven? "

      De bewaking van Nederlandse overheids objecten is in 2008 schijnbaar in private handen terecht gekomen :

      Broadfield Security Services
      http://www.bssholland.com/

      Tja, leven we nu in Nederland, of in een of andere bijprovincie van Columbia, Bolivia of Afghanistan, landen waar men niet zo geinteresseerd is in het oplossen van moordzaken ? het lijkt er wel op ...

      Robert
      --
      Robert M. Stockmann - RHCE
      Network Engineer - UNIX/Linux Specialist
      crashrecovery.org stock@stokkie.net

      Verwijderen
    3. 'Schijnbaar, voordat jullie reageren op iemands posting, wordt deze eerst aangepast. Niet zo netjes. Hier volgt eerst mijn originele posting'

      Je bent zo gek als een deur. Zelfs als ik dat zou willen, gaat dat niet bij Blogspot.

      Verwijderen
  6. Het beste (multidisciplinaire) verklaringsmodel tot dusverre vind ik van Franks, Bangerter en Bauer die als handvaten cognitiewetenschap, de theorie van sociale representaties en framing theorie gebruiken en de complotters eerder als quasi religieuze instelling zien. Hier de hele studie, ik verwees er al eerder naar:

    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3712257/

    Ik denk dat het meer met "anxiety" dan vervreemding te maken heeft. Complottheorieën kanaliseren dat. Eventuele vervreemding is daar een gevolg van, dat niet perse bij iedereen optreedt. Ik denk trouwens ook helemaal niet dat complottertjes perse abnormaal zijn, mijn probleem is eerder met mensen die gaan stalken, lasteren en dreigen om een "gelijk" te halen dat ze nooit gaan krijgen. Dat zijn niet alle complotters.

    Maar succesvolle samenzweringstheorieën zijn nauwelijks counter-intuitive, altijd ingebed in reeds beschikbare culturele beelden, ze worden (doorgaans onterecht) geframed als conflicten over "heilige" waarden, zijn vaak ook een manier om om te kunnen gaan met plotselinge veranderingen. Vaak worden er ook "ankers" uitgezet die ongerelateerde theorieën met elkaar verbinden. Allemaal dingen waar doodnormale mensen in kunnen tuinen.

    Het probleem met plottertjes zit niet in hun opvattingen of hun gevoel van vervreemding, maar in hun vorm van activisme. Voor de radicaliseringsprocessen die je plaats ziet vinden bovenop die quasi religieuze humuslaag zijn veel betere verklaringsmodellen, die niet samenhangen met conspiracy theorieën. Eerder met studies naar "lone wolves" en hun functioneren in "wolf packs"

    Zoals deze: http://icsr.info/wp-content/uploads/2012/10/1302002992ICSRPaper_ATypologyofLoneWolves_Pantucci.pdf

    BeantwoordenVerwijderen